Круглагадовая алімпіяда 10, 11 класы

Адказы загрузі тут

Лексікалогія

1. Знайдзiце ў кожным сказе парушэнне лексiчных нормаў беларускай мовы. Запiшыце словы, якiя трэба ўжываць на месцы памылак.

А.1. Перад вачыма Алеся раскiнулася бязмежная сенажаць, як бы разаслаў хто вялiзны кавёр, што злiваўся ўдалечынi з блакiтным шоўкам чэрвеньскага неба. 2. Абсыпаныя халодным срэбрам iнею дрэвы э сонечных лучах заiскрылiся. 3. Астанавiшыўся, я стаў хуценька адвязаць ад багажнiка плашч, якi захапiў на ўсякi выпадак. 4. Бярозка выпусцiла кволыя шэра-жоўтыя завушнiчкi, i ад гэтага ўсё дрэўца асвятлiлася мяккiм, празрыстым сiяннем.

Б. 1. Як i ежагодна, вясна прыйшла ў магутным гуле паводак, у серабрыстым шуме ручаёў, у несцiханых трэлях жаваранкаў. 2. Вiльготная свежасць воздуха настоена водарам начных прыгажунь – белых фiялакю 3. Нёман як бы набiраўся сiлы, каб супраць стаяць вятрам, якiя набягаюць сюды з лагчыны ў канцы акцябра. 4. Тут спрадвеку вадзiлiся ласi, але былi ўнiчтожаны драпежнiцкiм паляваннем.

В. 1. У сiнюю бяскрайнюю далеч бегла жалезная дарога. 2. Часам сярод лесу трапляюцца лапiкi меленькага, нiбы прасеянага праз сiта, сiвавата-белага пяску. 3. У хвойнiку, дзе растуць лiсiчкi, дзiкi кабан так перавярнуў мох i iглiцу, што не пакiнуў жывой лапiны. 4. Вясной прачынаецца прырода i ўсё ў ёй бiцца вялiкай жаждай жыцця.

Г. 1. Глухой цёмнай сцяной падступае з абоiх бакоў да ракi лес, навальваецца на рэчышча, нiбы сцiскаючы яго. 2. Снег на iскуственным  малюсенечкiм азярцы быў ушчэнт спярэшчаны заячымi слядамi. 3. Бярозы з аднаго боку i з другога, i за кожнай можа чакаць апаснасць. 4. Нёман спяваў старадаўнюю калыбельную роднага краю, у звонкiм шамаценнi лiсця чулася ўсхваленне сонцу i вадзе.

Д. 1. Хмара шырылася i расла, як вялiзны парус, радзьмуты ветрам. 2. Ранак прынёс доўгажданую навiну: прыляцелi ластаўкi. 3. Хлапчукi пачалi наперабой расказваць, дзе лепш падсекчы акуня, дзе бяруцца шчукi. 4. Сям-там падступаюць да ўскраіны бору адзiнокiя дубы-сторажы.

2. Са слоў, што ў дужках выбярыце патрэбнае. Запiшыце яго ў той форме, у якой яно ўжываецца ў сказе.

Е. 1. Лепшыя творы У.Караткевiча, безумоўна, надоўга застануцца ў (скарбонцы, скарбнiцы) нацыянальнай лiтаратуры. 2. Дзед Пранюк, усеўшыся дзе-небудзь у зацiшным кутку, флегматычна пакурваў сваю люльку ды падстаўляў пад скупое (вераснёвае, вераснёўскае) сонца свой сухарлявы твар. 3. У хатах не запальвалi святла. Моўчкi (вечарэлi, вячэралi), моўчкi рабiлi хатнiя справы. 4. Брыгада (выкладала, выкладвала) сцены, вяла сталярныя работы.

Ж. 1. Я шукаў (пранiклiвых, пранiкальных) слоў, i такiя словы знаходзiлiся. 2. Селянiн некалi свой плужок здорам змазваў i на (вышкi, вышку) хаваў. 3. Увесь убор яе складаўся з палатнянай (вышывальнай, вышыванай) кашулi, такога ж колеру фартуха ды паласатага андарака. 4. I справа, i злева ад дарогi ўзвышаецца (глiняны, глiнiсты) бераг.

З. 1. Лабановiч здзiвiўся, калi на цэлы рад яго запытанняў вучань даваў (грунтовыя, грунтоўныя) адказы. 2. Мацi заўсёды вучыла нас, каб мы не (губiлi, гублялi) нiчога жывога. 3. У пакой, атрымаўшы дазвол, увайшоў (каранасты, каранiсты, карэнны) барадач у ватоўцы. 4. Насцярожанае вуха пачула падазроныя гукi на (лясiстай, лясной) дарозе.

К. 1. Спадзеючыся на сваю памяць, Мiхась нiякiх (нататак, натацый) не рабiў. 2. Пад пахай чалавек трымаў партфель з жоўтай (скуры, шкуры, поўсцi). 3. Кожны раз ёй здавалася, што гэта (прадвесне, прадвесце) новай крывавай падзеi. 4. На стале ляжыць стос лiстоў, спiсаных (разборачнымi, разборлiвымi, разборнымi) лiтарамi.

Л. 1. Аксеня працягнула руку i (расчапiла, расшчапiла) кулак. 2. Мацi звечара (расчынiла, рашчынiла) хлеб у дзежцы. 3. Пагаслi агеньчыкi э вокнах (рыбацкага, рыбачага, рыбнага) пасёлка. 4. Сабралiся ўсе. Толькi давялося чакаць (старшыну, старшыню) калгаса.

3. Адзначце словазлучэннi, у якiх парушана лексiчная спалучальнасць слоў.

1.

	1	2	3	4
А	Густашэрстны сабака	Густашэрсны мядзведзь	Пераканаўчы доказ	Сумлены доказ
Б	Хуткi тэмп	Хуткi адказ	Хуткае пытанне	Хуткае разважанне
В	Аб’ёмнае вымярэнне	Аб’ёмны твор	Аб’ёмна пакой	Аб’ёмны дзень
Г	Пацiху марыў	Пацiху слухаў

2.

	1	2	3	4
А	Выканаць працу	Выканаць просьбу	Выканаць будаўнiцтва	Выканаць памылку
Б	Унутраны iнтэр’ер	Iнтэр’ер памяшкання	Калега па працы	Таварыш па школе
В	Зламаць вазу	Зламаць жыццё	Пралiўны дождж	Пралiўны лiвень
Г	Карэнныя абарыгены	Карэннае насельнiцтва	Рэальная рэчаiснасць	Рэальнае жыццё

3.

	1	2	3	4
А	Рэалiстычныя малюнкi	Экспанат выставы	Вернiсаж выставы	Вядучы спецыялiст
Б	Вядучы лiдар	Вядучы супрацоўнiк	Доўгатэрмiновы крэдыт	Доўгатэрмiновы перыяд
В	Ажыццявiць работу	Ажыццявiць працу	Падскочыць уверх	Паглядзець уверх
Г	Кiнуць уверх	Павалiцца ўверх	Памылковае сцверджанне	Памылковая загана

4.

	1	2	3	4
А	Урачыстае свята	Урачыстая роспач	Раз’юшаны вецер	Раз’юшаны смех
Б	Цагляная хата	Цагляны дом	Вучэбны дапаможнiк	Вучэбны падручнiк
В	Хатнiя рэчы	Хатнi тэлефон	Глыбокая лагчына	Глыбокая бездань
Г	Заключны акорд	Заключны фiнiш	Свой аўтапартрэт	Аўтабiяграфiя мастака

5

	1	2	3	4
А	Дваранiн па паходжаннi	Мiнчанiн па паходжаннi	Закляты вораг	Закляты сябар
Б	Свабоднае месца	Свабодная вакансiя	Паўзцi па-пластунску	Iсцi паўзком
В	Спецыфiчныя асаблiвсацi	Асаблiвая адметнасць	Шкляныя вiтражы	Шкляныя вiтрыны

4. Пазнайце слова па лексiчным значэннi

1.Хата леснiка i яго сям’я	1) леснiкоўства 2) леснiчоўка 3) леспрамгас 4) лесасека
2. Нiзкае топкае месца, грузкае балота, дрыгва	1) багун 2) твань 3) багна 4) будан
3. Якi раптоўна абрываецца, перарывiсты	1) адрывiсты 2) адрыўны 3) адрывачны 4) адарваны
4. Крой, мадэль, форма якога-небудь адзення, абутку	1) выгляд 2) абрыс 3) фасон 4) сiлуэт

1. Канчатковыя паказчыкi якой-небудзь дзейнасцi або занятку, развiцця i пад.; рэзультат	1) рахунак 2) выснова 3) вынiк 4) падмурак
2. Той, хто арэ зямлю, земляроб	1) араты 2) аратар 3) аратай 4) аракул
3. Чулы, дабрачынны чалавек	1) гуманны 2) гуманiтарны 3) гуманiстычны 4) гумовы
4. Якi карыстаецца павагай, заслугоўвае яе. Якi даецца, прысуджаецца за выдатныя заслугi.	1) ганарлiвы 2) ганарысты 3) ганаровы 4) пачэсны

5. Знайдзiце ў кожным сiнанiмiчным радзе лiшняе слова, выпiшыце яго.

	1	2	3	4
А	Абжыты, наседжаны утульны	Акампанемент, суправаджэнне, авацыя	Тэмперамент, своеасаблiвасць, адметнасць	Стораж, канваiр, вахцёр
Б	Усляпую, навобмацак, ушчыльную	Фанабэрыя, вынослiвасць, гарт	Круцiцца, енчыць, скавытаць	Вядомы, славуты, iдэальны
В	Лес, хмызняк, пушча	Гарышча, падстрэшша, мансарда	Прастадушны, летуценны, наiўны	Дагэтуль, дасюль, дарэчы
Г	Прыкладны, iдэальны, дасканалы	Загадзя, наперад, заўчасна	Загадзя, заўсёды, заўжды	Смуга, марыва, завея

	1	2	3	4
А	Кiраўнiк, начальнiк, дырэктар	Курган, насып, валун	Шмат, шэраг, безлiч	Прыдбаць, займець, зрабiць
Б	Наўзбоч, навокал, кругом	Надзея, мара, спадзяванне	Рубеж, кiрунак, курс	Непакоiцца, пiльнаваць, турбавацца
В	Нiшчымны, посны, тлусты	Аўтарытэт, павага, ганьба	Напомнiць, паведамiць, аб’явiць	Нетаропкi, жвавы, павольны
Г	Паломнiцтва, вандроўка, падарожжа,	Клунак, падарунак, гасцiнец	Вучань, школьнiк, абiтурыент	Бягун, спрынтар, атлет

6. Адзначце нумары выразаў, якi могуць ужывацца i як устойлiвыя (фразеалагiзмы), i як свабодныя.

	1	2	3	4
А	Нi даць, нi ўзяць	Насiць на руках	Абвесцi вакол пальца	Адрэзаная луста (скiба)
Б	На скорую руку паставiь на ногi	Паказаць зубы	Прыкусiць язык	Заткнуць за пояс
В	З усiх ног	Губляць галаву	Блытацца пад нагамi	Развязаны рукi
Г	Ставiць кропку	Паставiць коску	Вушы вянуць	Закiнуць вудачку